Organisatiecultuur, no shit!

In onze rol als medewerker, manager, ondernemer, student of docent krijgen we onherroepelijk te maken met allerlei groepen en organisaties. Toch lijken we keer op keer maar moeilijk te begrijpen en te kunnen rechtvaardigen wat er op de werkvloer gebeurd. We ervaren te veel ‘bureaucratie’, ‘politiek’ of simpelweg ‘irrationaliteit’. Degenen in een rol die hen autoriteit geeft, frustreren ons doorgaans of handelen voor ons onbegrijpelijk. Vooral onze direct leidinggevenden. Diegenen die wij als leiders binnen de organisatie beschouwen, blijven hangen in abstractheden en stellen ons doorgaans teleur. Zodra we in een discussie of onderhandeling terecht komen, kunnen we ons maar met pijn en moeite verplaatsen in het ‘stiekem belachelijke’ standpunt van de ander. En het liefst zeggen we dat niet direct tegen de betrokkene(n), maar gebruiken de wandelgangen als begripvolle toehoorder. Zodra we andere organisaties bekijken, vinden we het onbegrijpelijk hoe ‘best slimme mensen, zulke domme dingen kunnen doen’. We erkennen cultuurverschillen op etnisch en nationaal niveau, maar blijven puzzelen op groeps-, organisatie-, en werk gerelateerd niveau.

De managers onder ons ondervinden een onredelijke hoeveelheid weerstand tegen verandering onder medewerkers, zodra we houding of gedrag proberen te veranderen. We komen afdelingen en teams tegen die er een sport van hebben gemaakt ruzie met elkaar te maken en dat lijken te plaatsen boven getting the job done. We komen bijna dagelijks communicatie issues en onbegrip tussen medewerkers tegen, die we onder weldenkende mensen eigenlijk niet voor mogelijk hadden gehouden. We leggen tot in detail uit waarom iets anders zou moeten en ondertussen doet iedereen gewoon wat hij of zij al deed, alsof ze ons niet eens gehoord hebben. De docenten onder ons ervaren soms het mysterie van de ene klas die totaal anders reageert op een zelfde situatie dan een andere. Dezelfde docent, hetzelfde lesmateriaal, dezelfde context… en toch een totaal ander resultaat!
Het concept ‘cultuur’ stelt ons in staat de hierboven beschreven fenomenen te verklaren en normaliseren. Als we de dynamiek van cultuur écht doorgronden, zullen we ons minder irriteren en onrustig worden als we onverwacht ogenschijnlijk irrationeel gedrag tegenkomen in organisaties. Daarnaast hebben we meer begrip voor de reden waarom mensen, groepen en organisaties zo verschillend zijn én waarom het zo verschrikkelijk moeilijk is duurzaam te veranderen. Nog belangrijker, we zullen meer inzicht krijgen in onszelf en ons gedrag, waardoor we beter weten wie we zijn. We zullen dan begrijpen dat onze persoonlijkheden en karakters een afspiegeling zijn van de groepen die ons gesocialiseerd hebben, de groepen met wie we ons identificeren en de groepen waar we zo graag bij (hadden) willen horen. Cultuur is niet alleen over om ons kuddedieren heen, het heeft ons voor een groot gedeelte gevormd tot wie we nu zijn.
​
Met enthousiasme en gezonde nieuwsgierigheid buig ik me dan ook de komende weken over de organisatiecultuur van een docententeam op Windesheim, om meer inzicht te krijgen in welke stappen op organisatie- en cultuurgebied ondernomen kunnen worden om optimaal bij te dragen aan duurzame onderwijsvernieuwing. No shit! Jouw tips en suggesties zijn meer dan welkom.

Bron: Schein, E.H.(2010). Organizational culture and leadership. San Francisco.

---